De Ben Tiggelaar Podcast - Zo werkt gedragsverandering

Kerninzichten uit de podcast

Rick van Baaren's fascinatie voor gedrag komt voort uit een diepe interesse in het oplossen van puzzels. Hij is niet tevreden met algemene waarheden en wil weten waarom mensen doen wat ze doen en waarom ze niet doen wat ze zouden moeten doen. Hij gelooft dat gedragsverandering complex is, maar dat er met de juiste methodes oplossingen te vinden zijn.

Zijn favoriete domeinen binnen gedragsverandering zijn complexe vraagstukken die vaak in organisaties liggen. Hij houdt ervan om strategieën te vertalen naar concreet gedrag en te onderzoeken wat de onzichtbare processen zijn die implementatie tegenhouden. Hij geniet van termen die iedereen begrijpt, maar niemand snapt, en hoe deze vertaald kunnen worden naar concrete acties.

Een veelvoorkomende mythe in het vakgebied van gedragsverandering is dat er één oplossing is die altijd werkt. Hij stelt dat als iets te stellig wordt gepresenteerd, het waarschijnlijk niet klopt. De grootste mythe is dat de analyse stap kan worden overgeslagen, terwijl een grondige analyse essentieel is om de juiste aanpak te bepalen.

Rick is minder kritisch geworden door de realisatie dat placebo een sterke invloed heeft. Als een organisatie gelooft in een bepaalde aanpak, kan dit al vooruitgang opleveren, zelfs als de aanpak niet volledig correct is. Het geloof in iets kan processen in de hersenen activeren die tijdelijk positieve resultaten opleveren.

Bij het analyseren van gedragsproblemen is het belangrijk om eerst het concrete doel te formuleren en vervolgens een mindmap te maken van motieven, weerstanden en de invloed van de omgeving. Door vragen te stellen en te observeren, kan men de mindmap vullen en de onderliggende oorzaken van het gedrag identificeren. Afhankelijk van de mindmap kan men bepalen of weerstanden weggenomen moeten worden, de omgeving aangepast, of dat er op motivatie, handhaving of beloning gefocust moet worden.

Wat hem onderscheidt van anderen in het vakgebied is het vermogen om onzichtbare fenomenen, zoals weerstanden, te herkennen en het ego opzij te zetten om in het hoofd van de ander te duiken. Veel leidinggevenden denken dat ze iets beter moeten uitleggen, maar het is belangrijk om te begrijpen wat er onzichtbaar speelt bij de ander. Er is altijd een goede reden voor bepaald gedrag, al is het geen rationele reden.

Empathie is belangrijk, maar het gaat vooral om het begrijpen van de ander en het perspectief van de ander inzien, zonder emotioneel betrokken te raken. Het is essentieel dat het gedrag dat je probeert te veranderen zinnig, nuttig en goed is voor mensen. Gedragsverandering heeft veel effect, dus ethiek is belangrijk.

Rick vaart op zijn intuïtie bij ethische vragen en hanteert zijn eigen normen en waarden om te bepalen wat hij wel en niet doet. Hij stelt dat het merendeel van wat mensen doen onbewust is, en dat je vastlopers krijgt als je probeert iemand te beïnvloeden zonder dat onbewustzijn een rol speelt. Uiteindelijk gaat ethiek over de vraag wat goed of slecht is, en welke intentie je hebt als gedragsveranderaar.

Mensen zijn van nature niet super goed in persoonlijk leiderschap, omdat het vaak gaat om dingen die op langere termijn goed voelen. Het is belangrijk om te ontstijgen aan de druk van het hier en nu en die dingen te doen die belangrijk zijn, en niet alleen die dingen die urgent zijn. Door je te verdiepen in gedragsverandering kun je beter worden in persoonlijk leiderschap.

Hij investeert tijd en geld in de zachte kant van het leven om erachter te komen wat hij wil. Hij gelooft in een balans tussen maakbaarheid en controleerbaarheid van je leven en het 'go with the flow'. Hij heeft geen visie voor de lange termijn, maar toetst kansen die voorbij komen aan de vraag of ze bij hem passen.

Victor Frankl, een psychiater en overlevende van Auschwitz, stelt dat het allerbelangrijkste wat een mens heeft, is de betekenis die hij geeft aan de situatie. Hij zegt dat je idealist moet zijn als je met mensen omgaat en dat mensen meer kunnen dan je denkt. Je moet ze alleen op de goede manier stimuleren.